Porady

Alergiczny nieżyt nosa

Od końca stycznie rozpoczyna się sezon pylenia leszczyny i olchy. Kolejne miesiące wiosny to okres pylenia m.in.: topoli i brzozy. Początek lata wiąże się z aktywnością alergiczną traw, zbóż, chwastów oraz pleśni. Ponowny okres "zacisza" sezonu alergicznego zostanie osiągnięty dopiero w końcu września.

Jest to temat o tyle istotny, że zaczynające się u wielu osób objawy nieżytowe są bardzo dokuczliwe. Ponadto wiadomo, że wiele przypadków alergicznego nieżytu nosa, to wstęp do ....astmy. Rozpowszechnienie omawianej jednostki chorobowej jest bardzo duże. Zakres występowania alergii szacuje się na ok. 35% populacji. Ocenia się, że na nieżyt alergiczny cierpi ok. 30 mln Amerykanów. W Europie największa częstość zachorowań występuje w Wlk. Brytanii, Skandynawii, Niemczech. Alergiczny nieżyt może wystąpić u dzieci, jako w zasadzie trzecia jednostka o podłożu alergicznym po alergii pokarmowej i skórnej, by osiągnąć największą częstość u młodzieży - 10-15% młodych ludzi dotkniętych jest tą dolegliwością. Powiązanie patogenetyczne z astmą oskrzelową jest udowodnione na postawie licznych badań (także badania własne). U 50% chorych na alergiczny nieżyt nosa występuje nadreaktywność oskrzeli typowa dla astmy oskrzelowej. 75% dzieci chorych na astmę oskrzelową ma objawy nieżytu nosa.

Objawy te są tak dokuczliwe, że, jak można przytoczyć:

• 43% chorych wolałoby mieć zgagę
• 29% objawy "przeziębienia"
• 72% pacjentów skarży się na brak wyrozumiałości i współczucia ze strony zdrowych osób.

Jama nosa należy do górnych dróg oddechowych i jej rolą jest zapewnienie odpowiedniego nawilżenia, ocieplenia i oczyszczenia wdychanego powietrza. Jama nosa ma bardzo skomplikowany układ przestrzenny, unaczynienie i unerwienie. Wysłana jest nabłonkiem gruczołowym, który spełnia rolę nie tylko strukturalną, ale także czynnościową, dzięki aparatowi rzęskowemu i komórkom kubkowym produkującym śluz. Prawidłowa budowa nabłonka, drożność przewodów nosowych, prawidłowy transport śluzowo-rzęskowy, odpowiednia wilgotność otoczenia i prawidłowa gra naczyniowo-ruchowa zapewnia skuteczną funkcję jamy nosowej. Nieżyt nosa, niezależnie od przyczyny może tę funkcję bardzo poważnie zaburzyć.

Definicja alergicznego nieżytu nosa w uproszczeniu brzmi następująco: Zapalenie błony śluzowej nosa, któremu towarzyszy przynajmniej jeden z następujących objawów:

• świąd
• kichanie
• wodnisty wyciek lub obrzęk błony śluzowej prowadzący do uczucia zatkania nosa

Praktyczny jest podział alergicznego nieżytu nosa na sezonowy, wyraźnie związany z okresem np. pylenia i całoroczny, związany z uczuleniem na alergeny stale obecne w otoczeniu, np. roztocza kurzu domowego.

Podstawą rozpoznania alergicznego nieżytu nosa jest dobrze zebrany wywiad. Objawy podmiotowe są bardzo charakterystyczne: świąd, kichanie, wodnisty wyciek z nosa, blokada nosa i szczególnie zaobserwowany przez chorego związek z potencjalnym alergenem (np.: po ścięciu trawy, kontakcie z kotem, spacerze w lesie). Alergia w wywiadzie (np. pokarmowa we wczesnym dzieciństwie), alergia w rodzinie (ryzyko 60% u dziecka obojga rodziców-alergików), reakcje sezonowe potwierdzają rozpoznanie. W nieżycie całorocznym przeważa blokada nosa, zaburzenia węchu oraz stałe występowanie objawów, nasilające się po kontakcie ze znanym, wszechobecnym alergenem (np. po odkurzaniu). Objawom ze strony nosa często towarzyszy łzawienie, zaczerwienienie spojówek, pieczenie. Objawy mogą być ostre, przypominające przeziębienie zwane "gorączką sienną". Alergicznemu nieżytowi nosa mogą towarzyszyć objawy astmy oskrzelowej, zapalenie ucha środkowego, polipy, zakażenia dolnych dróg oddechowych.

Badanie przedmiotowe, badanie laryngologiczne - oglądanie jamy nosowej ujawnia następujące zmiany: obrzęk śluzówki nosa, zaczerwienienie, bladość, zasinienie. Można stwierdzić inne objawy alergii, jak: przekrwione spojówki, zmiany skórne, zmiany osłuchowe - świsty.

Badania dodatkowe to przede wszystkim potwierdzenie alergii przez wykonanie testów alergicznych. Najlepszą metodą jest wykonanie testów skórnych z typowymi alergenami, badanie możliwe do wykonania u dzieci od 8 m.życia. Testy wykonujemy na przedramionach nakraplając w miejscu oznaczonym dany alergen i przekłuwając naskórek. W testach mierzy się reakcję na histaminę, traktując to jako kontrolę dodatnią i zmiany w miejscu nakroplenia danego alergenu odnosząc do wielkości bąbla po histaminie.
W każdym wypadku u osób dorosłych w razie wątpliwości warto wykonać badanie tomografii komputerowej zatok obocznych nosa, co pozwala różnicować inne przyczyny dolegliwości. U dzieci należy wykluczyć przerost trzeciego migdałka, zaś u starszych skrzywienie przegrody nosa. Pozostałe elementy diagnostyki różnicowej przedstawiono w tabelach.

Zasady postępowania leczniczego w alergicznym nieżycie nosa można streścić w kilku punktach:

• edukacja
• unikanie alergenu (tabela)
• leczenie zachowawcze
• immunoterapia swoista.

Leki stosowane w terapii zachowawczej, objawowej, to głównie leki przeciw-histaminowe, działające ogólnoustrojowo, hamujące reakcję alergiczną. Drugą grupą leków anty-alergicznych o słabszej skuteczności w nieżycie alergicznym są kromony. Obiecujęce są efekty leków antyleukotrienowych, szczególnie u dzieci. Alfa- mimetyki (efedryna, pseudoefedryna, fenylopropanolamina) stosowane doustnie hamują blokadę nosa, najlepsze efekty dają w połączeniu z antyhistaminikami. Glikokortykosteroidy mają najsilniejsze działanie przeciwzapalne i znakomicie łagodzą objawy, zwłaszcza sezonowe. Obecnie liczne preparaty są dostosowane do podawania donosowego, należy jednak pamiętać o szkodliwym wpływie na śluzówkę przy dłuższym stosowaniu.

Immunoterapia swoista jest skutecznym leczeniem przyczynowym. Jest to domena alergologów. Wskazaniem do immunoterapii swoistej jest udokumentowane uczulenie na pojedyncze alergeny oraz:

• obecność IgE swoistego
• 2- letni okres dolegliwości
• niemożność uniknięcia alergenu

Stosowanie tego typu leczenia-profilaktyki jest uzasadnione ustępowaniem objawów, łagodzeniem dolegliwości i zahamowaniem postępu alergii w stronę astmy oskrzelowej.
Dzięki odczulaniu zmniejsza się zapotrzebowanie na leki farmakologiczne,tym samym obniża się narażenie na ich objawy uboczne.
Immunoterapię swoistą prowadzi się w odpowiednio wyposażonych gabinetach, przez specjalistów, środkami sprawdzonymi, atestowanymi .

Sposoby unikania kontaktu z alergenem

Autor artykułu: dr hab. n. med. Joanna Domagała-Kulawik, źródło: www.zdrowemiasto.pl

Drukuj